Kedilerde Mantar: Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi

Kedilerde mantar (özellikle dermatofitoz) cilt ve tüy sağlığını etkileyen, bulaşıcı özellikte bir enfeksiyon grubudur. En yaygın etken Microsporum canis olup; yuvarlak tüy dökülmeleri, kızarıklık ve pullanma ile seyredebilir. Bazı mantar türleri daha derin dokulara ve sistemik organlara yayılabildiği için, erken tanı ve veteriner kontrolü kritik önemdedir. Bu kapsamlı rehberde bulaşma yollarından tedavi seçeneklerine, evde hijyen planından insanlara bulaş riskine kadar tüm ayrıntıları bulacaksınız.

📚 İçindekiler

• Kedilerde Mantar Hastalığı Nedir?
• Bulaşma Yolları ve Nedenler
• Belirtiler (Erken ve İleri Dönem)
• Mantar Türleri (Yüzeysel & Sistemik)
• Hızlı Bakış Tablosu (Belirti → Ne Yapmalı?)
• Teşhis ve Tedavi: Ne Zaman Veterinere?
• Risk Faktörleri
• İyileşme Süreci ve Evde Bakım
• Korunma ve Önleme Yolları
• İnsana Bulaşır mı? (Zoonoz)
• Sık Sorulan Sorular
• İlginizi Çekebilir
• Sorumluluk Reddi

Kedilerde Mantar Hastalığı Nedir?

Dermatofitoz en sık görülen yüzeysel mantar enfeksiyonudur ve genellikle deride yuvarlak, kızarık, tüy dökülmüş odaklarla belirti verir. Daha nadir fakat ciddi seyreden sistemik enfeksiyonlar (ör. kriptokokkozis) solunum yoluyla vücuda girip akciğerlerden merkezi sinir sistemine kadar ilerleyebilir. Bağışıklığı baskılanmış kedilerde sistemik mantarlar ağır seyredebilir.

Bulaşma Yolları ve Nedenler

• Doğrudan temas: Enfekte kedi tüy/döküntüleriyle temas veya ortak eşyalar (yatak, fırça, battaniye).
• Çevresel maruziyet: Sporlar halı, kumaş, tırmalama tahtası gibi yüzeylerde uzun süre canlı kalabilir.
• Deride açıklıklar: Çizik ve yaralar sporların tutunmasını kolaylaştırır.
• Bağışıklık zayıflığı: Yavru/yaşlı kediler, kronik hastalık veya bağışıklık baskılayıcı ilaç kullananlar.
• Dış ortam: Bahçe/çıkış izni olan kedilerde topraktan bulaş olasılığı artar.

Belirtiler (Erken ve İleri Dönem)

• Cilt & Tüy: Yuvarlak tüy dökülmeleri, kızarıklık, pullanma, kabuklanma, kaşıntı, kıl kırılmaları.
• Genel durum: Halsizlik, iştahsızlık, kilo kaybı; ilerleyen vakalarda ateş görülebilir.
• Solunum & Göz: Hapşırma, burun akıntısı, nefes darlığı; göz akıntısı/iltihabı (bazı türlerde).
• Nörolojik bulgular: Nadir; sistemik yayılımlarda nöbet, körlük, davranış değişiklikleri.

Mantar Türleri (Yüzeysel & Sistemik)

• Dermatofitoz (Dermatophytosis): En sık; çoğu kez Microsporum canis. Tipik halka lezyonlar.
• Malassezia Dermatit: Maya benzeri; yağlı deri, kötü koku, yapışkan tüy; kulak/çene/pati sıklıkla etkilenir.
• Aspergillozis: Burun-sinüs-akciğer tutulumu; burun akıntısı, yüz şişliği, nefes darlığı.
• Kandidiyazis: Nadir; uzun antibiyotik/immünsüpresyon sonrası ağız, göz, solunum/idrar yolları etkilenebilir.
• Kriptokokkozis: Burun boşluğu, akciğer ve SSS; yüz şişliği, hapşırma, nörolojik bulgular.
• Histoplazmoz/Blastomikoz: Akciğer başlangıçlı; çoklu organ tutulumuna ilerleyebilir.
• Sporotrikoz: Ciltte nodüller/ülserler → lenfatik yayılım; yüz ve patiler sık etkilenir.

Hızlı Bakış Tablosu (Belirti → Ne Yapmalı?)

Teşhis ve Tedavi: Ne Zaman Veterinere?

Yuvarlak tüy dökülmeleri, ısrarcı kaşıntı, burun/göz bulguları veya genel durum bozukluğunda gecikmeden veteriner hekim değerlendirmesi gerekir. Tanıda Wood lambası, tüy/kültür, PCR, tam kan sayımı ve kimi olgularda biyopsi kullanılabilir.

• Topikal tedaviler: Antifungal krem/losyon/şampuan (hekim önerisiyle).
• Sistemik antifungaller: Yaygın/yetersiz yanıtlı olgularda ağızdan ilaç.
• İkincil enfeksiyon: Bakteriyel eşlik varsa destek tedaviler eklenir.
• İzolasyon & hijyen: Çok kedili evlerde bulaşı azaltmak için geçici ayrım.
• Yatış: Ağır sistemik vakalarda klinik desteği (serum/izlem) gerekebilir.

İpucu: Tedaviler genellikle haftalar sürer. İlaçları erken kesmek nüks riskini artırır.

Risk Faktörleri

• Yavru/yaşlı, bağışıklığı baskılanmış kediler
• Kalabalık/barınak ortamları, hijyen eksikliği
• Uzun süreli antibiyotik/kortikosteroid kullanımı
• Stres, yetersiz beslenme, yoğun parazit yükü
• Dışarı çıkma: Toprak ve organik materyale maruziyet

İyileşme Süreci ve Evde Bakım

• İlaç disiplini: Doz ve süreye aynen uyun; kontrolleri aksatmayın.
• Hijyen planı: Yatak/battaniye/oyuncakları 60°C’de düzenli yıkayın; ortamı sık süpürün.
• İzolasyon: Geçici süre ayrı oda, ayrı kum/mama-su kabı.
• Bağışıklık desteği: Tam ve dengeli beslenme; stres azaltma.
• Tüy bakımı: Yumuşak tarama, döküntüleri ortamdan uzaklaştırır.

Korunma ve Önleme Yolları

• Düzenli veteriner kontrolü ve semptomların erken fark edilmesi.
• Ortak eşyaların rutin temizliği/dezenfeksiyonu.
• Çok kedili evlerde yeni gelen kedi için karantina ve sağlık taraması.
• Bağışıklığı güçlü tutmak için kaliteli mama ve düşük stres.
• Şüpheli lezyonda teması sınırlayın ve el hijyenine dikkat edin.

İnsana Bulaşır mı? (Zoonoz)

Dermatofitoz zoonotiktir; insanda halka şeklinde kızarıklık ve kaşıntı yapabilir. Çocuklar, yaşlılar ve bağışıklığı zayıf bireyler daha risklidir. Tedavi süresince teması sınırlamak, tekstilleri ayrı yıkamak ve el hijyenine dikkat etmek riski belirgin azaltır.

Sık Sorulan Sorular

Kedilerde mantar ateş yapar mı?

Yüzeysel enfeksiyonlar genelde ateş yapmaz; yayılım veya sistemik tutulumda ateş görülebilir.

Mantar insana nasıl bulaşır?

En sık doğrudan temasla; ayrıca spor taşıyan tekstiller ve yüzeyler aracılığıyla dolaylı bulaş da mümkündür.

Tedavi ne kadar sürer?

Yüzeysel olgular çoğu kez 4–6 haftada toparlar; sistemik mantarlar aylar sürebilir.

Evde neler yapabilirim?

İlaçları aksatmadan verin; izolasyon, 60°C yıkama ve sık süpürme ile sporlara yüklenin.

Aşı var mı?

Kedilerde mantarı tamamen önleyen bir aşı rutinde yok. Temel korunma: hijyen + erken tanı.

#kedi mantarı #dermatofitoz #kedi sağlığı #zoonoz #mantar tedavisi

İlginizi Çekebilir

Diğer sağlık yazıları: Kedi Tüyü Zararlı mı? Akciğere Kaçma • Kedi Piresi Nasıl Temizlenir? • Kedilerde En Sık Görülen 10 Hastalık

Sorumluluk Reddi

Bu içerik genel bilgilendirme amaçlıdır; tanı ve tedavi için mutlaka veteriner hekiminize danışınız.